با بیماری آتاکسی بیشتر آشنا شوید

تیترپلاس| آتاکسی، بیماری‌ای است که کمتر شناخته شده است. این اختلال عصبی با ایجاد ناهماهنگی در حرکات، تعادل و حتی گفتار، استقلال و اعتماد به نفس افراد را به چالش می‌کشد. از ساده‌ترین کارهای روزمره مانند راه رفتن و غذا خوردن گرفته تا تعاملات اجتماعی، همه تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. در این راهنما به بررسی ابعاد مختلف آن، علل و انواع مختلف آن خواهیم پرداخت.

بیماری آتاکسی چیست؟

آتاکسی به زبان ساده به معنای عدم هماهنگی و بی‌نظمی در حرکات عضلانی است. این بیماری باعث می‌شود فرد در کنترل حرکات خود دچار مشکل شده و در انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن، صحبت کردن و حتی حرکت دادن دست‌ها با مشکل مواجه شود. علت این بیماری می‌تواند آسیب به بخش‌هایی از مغز، مانند مخچه باشد که مسئول هماهنگی حرکات است.

مهم است بدانید که Ataxia یک بیماری پیشرونده است و در برخی موارد می‌تواند منجر به ناتوانی شود. اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان روند پیشرفت بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی فرد مبتلا را بهبود بخشید.

انواع آتاکسی

آتاکسی می‌تواند ریشه‌های مختلفی داشته باشد و براساس محل آسیب، انواع مختلفی از آن را تعریف می‌کنند. سه نوع اصلی آتاکسی وجود دارد که در ادامه هرکدام را بررسی می‌کنیم.

آتاکسی مخچه ای

آتاکسی مخچه‌ای به دلیل آسیب یا اختلال در عملکرد مخچه ایجاد می‌شود. مخچه بخشی از مغز است که نقش مهمی در هماهنگی حرکات، حفظ تعادل و تنظیم تون عضلانی دارد. در Ataxia مخچه‌ای، افراد معمولا مشکلاتی در راه رفتن، ایستادن، انجام حرکات ظریف و هماهنگ با دست‌ها و همچنین در گفتار دارند. لرزش اندام‌ها، ناهماهنگی حرکات چشم و اختلال در کنترل حرکات نیز از علائم شایع این نوع Ataxia هستند.

آتاکسی حسی

آتاکسی حسی زمانی رخ می‌دهد که مسیرهای عصبی حسی که اطلاعات را از عضلات، مفاصل و پوست به مغز می‌رسانند، آسیب ببینند. این آسیب باعث می‌شود فرد درک درستی از موقعیت اندام‌های خود نداشته باشد و در نتیجه در انجام حرکات هماهنگ دچار مشکل شود. علائم آتاکسی حسی شامل لنگیدن هنگام راه رفتن، عدم توانایی در لمس کردن اشیاء با دقت و مشکل در حفظ تعادل در تاریکی است.

آتاکسی وستیبولار

آتاکسی وستیبولار به دلیل اختلال در سیستم دهلیزی گوش داخلی ایجاد می‌شود. سیستم دهلیزی نقش مهمی در حفظ تعادل و هماهنگی حرکات سر و چشم‌ها دارد. در آتاکسی وستیبولار، افراد معمولا احساس سرگیجه، عدم تعادل، مشکلات حرکتی چشم و حالت تهوع دارند. این افراد ممکن است هنگام تغییر وضعیت سر یا بدن احساس چرخش یا حرکت داشته باشند.

آتاکسی فریدریش

آتاکسی فریدریش یکی از انواع آتاکسی است که به‌صورت ارثی منتقل می‌شود و بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. این بیماری باعث مشکلات حرکتی مانند عدم تعادل، لرزش و مشکل در راه رفتن می‌شود. آتاکسی فریدریش به‌دلیل جهش در ژنی به نام فرکسین ایجاد می‌شود و این جهش منجر به تولید پروتئینی ناقص می‌شود که برای عملکرد صحیح سلول‌های عصبی ضروری است.

در نتیجه این نقص، سلول‌های عصبی به تدریج از بین می‌روند و علائم بیماری به مرور زمان بدتر می‌شوند. علائم آتاکسی فریدریش معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می‌شوند و شامل مشکلات حرکتی، ضعف عضلانی، مشکلات قلبی و در برخی موارد، مشکلات گفتاری و شنوایی نیز می‌شود.

علائم آتاکسی

علائم آتاکسی بسیار متنوع است و بسته به نوع و شدت بیماری ممکن است متفاوت باشد. از جمله علائم شایع آن می‌توان به اختلال در راه رفتن، عدم تعادل، لرزش دست‌ها و پاها، مشکل در صحبت کردن، دشواری در بلع، مشکلات بینایی و کاهش قدرت عضلانی اشاره کرد.

همچنین، برخی افراد مبتلا به Ataxia ممکن است دچار مشکلات شناختی مانند کاهش حافظه و تمرکز شوند. تشخیص زودهنگام این بیماری و شروع درمان مناسب، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.

علل بروز بیماری آتاکسی

دلایل بروز آتاکسی بسیار متنوع هستند و می‌توانند از عوامل ژنتیکی تا بیماری‌های اکتسابی را شامل شوند. برخی از علل شایع آتاکسی شامل اختلالات ژنتیکی مانند آتاکسی مخچه‌ای نخاعی، بیماری‌های خود ایمنی مانند ام اس، سکته مغزی، تومورهای مغزی، مصرف بیش از حد الکل، کمبود ویتامین‌ها، عفونت‌ها و برخی داروها می‌شود.

در واقع، هر عاملی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به مخچه آسیب برساند، می‌تواند باعث بروز Ataxia شود. تشخیص دقیق علت این بیماری برای تعیین بهترین روش درمانی بسیار مهم است. توجه داشته باشید که آتاکسی می‌تواند در هر سنی و با شدت‌های مختلف بروز کند.

بیماری آتاکسی چگونه تشخیص داده می شود؟

آتاکسی بیماری‌ای است که تشخیص آن نیازمند بررسی‌های دقیق پزشکی است. پزشک متخصص مغز و اعصاب معمولا با گرفتن شرح حال کامل از بیمار و انجام معاینه فیزیکی دقیق، به ویژه ارزیابی هماهنگی حرکات، تعادل و رفلکس‌ها به تشخیص اولیه آتاکسی می‌رسد.

برای تایید تشخیص و تعیین علت دقیق، ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز تجویز شود. این آزمایش‌ها شامل تصویربرداری‌های پزشکی مانند MRI یا CT اسکن برای بررسی ساختار مغز و نخاع، آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت‌ها، کمبود ویتامین‌ها یا بیماری‌های خود ایمنی، و همچنین آزمایش‌های ژنتیکی برای شناسایی اختلالات ارثی مرتبط با آتاکسی می‌شود.

در برخی موارد، ممکن است الکتروانسفالوگرافی (EEG) یا نوار عصب و عضله نیز برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز و اعصاب انجام شود. تشخیص دقیق علت آتاکسی برای انتخاب بهترین روش درمانی بسیار مهم است.

آتاکسی در کودکان

کودکان مبتلا به آتاکسی ممکن است در راه رفتن، دویدن و انجام کارهای ظریف مانند نوشتن با مشکل مواجه شوند. این اختلال می‌تواند در اثر آسیب به بخش‌هایی از مغز که مسئول هماهنگی حرکات هستند، ایجاد شود.

علل این بیماری در کودکان بسیار متنوع است و می‌تواند شامل عوامل ژنتیکی، عفونت‌ها، تومورها و سایر اختلالات عصبی باشد. تشخیص دقیق Ataxia در کودکان بسیار مهم است زیرا درمان مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کند. درمان آتاکسی بسته به علت اصلی آن متفاوت بوده و ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و دارو درمانی باشد.

سخن پایانی

آتاکسی این اختلال عصبی که هماهنگی حرکات را مختل می‌کند، می‌تواند چالش‌های بزرگی را در زندگی روزمره ایجاد کند. از راه رفتن نامتعادل و مشکل در انجام کارهای ظریف گرفته تا اختلال در گفتار و بلع. اما خبر خوب این است که با آگاهی بیشتر، درمان‌های مناسب و حمایت‌های لازم، می‌توان به زندگی با کیفیت و پرباری دست یافت.

بیشتر بخوانید:

بیماری صدفی چیست؟

بیماری آترواسکلروز چیست؟