اسکندر مقدونی از آب «رودخانۀ مرگ» نوشیده بود؟
تیتر پلاس| مرگ اسکندر مقدونی، یکی از بزرگ‌ترین فاتحان تاریخ، نه تنها از لحاظ تاریخی اهمیت بالایی داشته بلکه به یکی از معماهای جذاب تبدیل شده است. این پروسه شگفت‌انگیز از زمان مرگ او در سال ۳۲۳ قبل از میلاد تا به امروز، ذهن بسیاری از پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ را درگیر کرده است. نظریه‌هایی دربارهٔ دلایل گوناگون مرگ او مطرح شده است، اما یکی از جذاب‌ترین نظریه‌ها می‌تواند ارتباط او با آب «رودخانۀ مرگ» یعنی رود استیکس باشد. آیا واقعاً این آب برای او مرگ‌آور بود؟ بیایید کمی بیشتر دربارهٔ این موضوع کنجکاوی کنیم.
آب‌های رود اِستیکس
رود استیکس، در افسانه‌های یونانی به عنوان مرزی بین دنیای زندگان و دنیای مردگان شناخته می‌شود. در حقیقت، طبق باورهای باستان، روح‌ها برای عبور به هادس، دنیای زیرین، باید از این رود عبور کنند. اما جالب اینجاست که این رود فقط یک افسانه نیست، بلکه در حقیقت، واقعیتی تاریخی نیز دارد. تحقیقات نشان داده که محل دقیق این رود شناسایی شده و به عنوان یک ویژگی جغرافیایی زنده باقی مانده است. اما چرا با وجود این اسطوره، هنوز هم سوالات و شبهات دربارهٔ مرگ اسکندر وجود دارد و آیا این آب واقعاً می‌تواند قاتل او باشد؟
تاریخچه رود استیکس
اسکندر مقدونی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان تاریخ بشری، جهانی را تحت تأثیر قرار داد. اما مرگ او، که در بابل اتفاق افتاد، در عین اهمیت تاریخی‌اش، به معمایی بدل شد که هیچ‌کس نتوانست پاسخی معتبر برای آن بیابد. بسته به توصیفاتی که از بیماری‌های ناگهانی او در آن شب ضیافت گزارش شده، علائمی چون درد شکم و تب و فلج جزئی در او ظاهر شد، اما دلیل واقعی مرگ او هرگز روشن نشد. برخی نظریه‌ها به عفونت‌های داخلی و بیماری‌های مهلک اشاره دارند، در حالی که بعضی دیگر احتمال مسمومیت را مطرح می‌کنند. اما در این میان، نمادگذارده از آب رود استیکس که به مرگ‌آور بودن مشهور است، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
یک تاریخ‌نگار علم تحقیق می‌کند
آدریِن مایور، تاریخ‌نگار مشهور از دانشگاه استنفورد، به‌دنبال کشف رازهایی دربارهٔ آب‌های سمی رود استیکس است. او در پروژه‌اش به مطالعه ادبیات باستان پرداخته و کشف کرده که خواص سمی این آب در دوران باستان به‌خوبی شناخته شده بوده است. افراد بزرگی مثل افلاطون، استرابو و پلینی هم به‌نوعی به خطرات این آب اشاره کرده‌اند. منظور از خطرات، مرگبار بودن این آب‌ها بود که در کتب مختلف به آن پرداخته شده است. مایور در کار خود بر این نکته تاکید دارد که آیا این توانایی‌های مرگبار واقعاً ممکن بوده که در مرگ اسکندر دخالت داشته باشد.
تحقیقات سم‌شناسی و شواهد تاریخی
تحقیقات مایور در کنار شواهدی که از سمی بودن آب‌ها به دست آمده، در خور توجه است. او به مقاله‌ای اشاره می‌کند که در آن، گله‌های گوزن شمالی به خاطر خوردن گلسنگ سمی جان خود را از دست داده‌اند. این نوع اطلاعات به نوعی نشان‌دهنده وجود مواد سمی در آب‌های این رودخانه است. در دهه‌های اخیر، پژوهش‌های گسترده‌ای صورت گرفته که به دنبال این هستند که آیا مواد سمی خاصی در رود استیکس موجود بوده‌اند که به شایعات پیرامون مرگ اسکندر دامن زده باشند.
از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهند که با توجه به زمان و مکان مرگ اسکندر، امکان سبقت گرفتن انواع بیماری‌ها نیز وجود داشته است. آیا ممکن است او بر اثر عفونت ناشناخته‌ای در آن زمان گرفتار شده باشد یا اینکه به‌طور غیرمنتظره‌ای سم را از منبعی دیگر وارد بدنش کرده باشد؟ این پرسش‌ها به روشنی نشان دهندۀ ماجرای مرگ او و ارتباط احتمالی با آب رود استیکس و دیگر عوامل می‌تواند باشد.
اسرار کهنه و نظریه‌های مدرن
اسرار مرگ اسکندر مقدونی همچنین به نظریه‌های مدرن نزدیک شده‌اند. برخی پژوهشگران به بررسی اثرات سموم بر روی نوزادان و باورهای تاریخی پرداخته‌اند. آیا می‌توان احتمالاتی از قبیل گزش حشرات یا وجود باکتری‌های خاص را در این مقطع در نظر گرفت؟ جالب است که این پرسش هنوز در حلقه‌های علمی و تاریخی مطرح است و در میان دانشمندان، فرق نظرهای زیادی وجود دارد.
نظریه‌ای دیگر به پیوند افسانه و واقعیت اشاره دارد. در واقع، نه تنها آب رود استیکس به‌خودی خود این داستان را جذاب می‌کند، بلکه پیوند آن با آداب درمانی، باورها و سنت‌های باستانی نیز داستانی جذاب را ایجاد می‌کند. آیا واقعاً این آب می‌توانسته در مرگ اسکندر نقش داشته باشد یا صرفاً یک افسانه بوده که در گذر زمان به گسترش آن دامن زده است؟
نتیجه‌گیری
مرگ اسکندر مقدونی همواره یکی از بزرگ‌ترین معماهای تاریخ باقی مانده است. جست‌وجو برای یافتن پاسخ به این سوال که آیا آب رود استیکس واقعاً در مرگ او نقش داشته یا خیر، همچنان ادامه دارد. با توجه به ابعاد مختلف این موضوع—از افسانه تا واقعیت تاریخی—می‌توان گفت که داستان او در تقاطع تاریخ و اسطوره‌ها همچنان جذابیت خود را حفظ می‌کند. آیا ممکن است روزی جواب‌های واضح‌تری برای این معما پیدا کنیم؟ زمان تنها شاهد این جست‌وجوست و ما هنوز در انتظار تبیین نهایی این معما خواهیم ماند.
مقالات دیگر
درسی از مثنوی معنوی مولانا
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید